Ο φυσικός πάγος του Χορτιάτη και οι Παγωνιέρες των Θεσσαλονικιών!
Γνωρίζατε ότι τα παλιά χρόνια οι Θεσσαλονικείς δροσίζονταν και διατηρούσαν τα τρόφιμα τους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, με παγοκολόνες που τοποθετούσαν σε ειδικά ξύλινα ψυγεία; Αυτά τα ξύλινα ψυγεία ονομάζονταν παγωνιέρες.
Πώς λειτουργούσαν οι Παγωνιέρες;
Οι παγοκολόνες έμπαιναν στο πάνω μέρος της Παγωνιέρας μέσα σε μεταλλικό δοχείο και το νερό που έλιωνε, κατέβαινε μέσω ενός σωλήνα σε ένα βρυσάκι, από το οποίο γινόταν η συλλογή του. Αυτές οι παγοκολόνες διαρκούσαν μια ολόκληρη μέρα!
Θα αναρωτιέστε όμως λογικά ποιοι και πως έφτιαχναν αυτές τις παγοκολόνες! Πριν τη δεκαετία του 1960, κατά την οποία εφευρέθηκαν τα ηλεκτρικά ψυγεία, οι Θεσσαλονικείς έφτιαχναν φυσικό πάγο στο βουνό της Θεσσαλονίκης που ονομάζεται Χορτιάτης!
Τα αρχαία παγοποιεία του Χορτιάτη που έφτιαχναν φυσικό πάγο
Σε πολλές σκιερές περιοχές του Χορτιάτη δημιουργούσαν πρόχειρες δεξαμενές στο χώμα που ήταν γνωστές ως μπάρες και τις γέμιζαν με καθαρό νερό. Το χειμώνα με τις παγωνιές όταν πάγωνε η επιφάνεια της μπάρας, οι παγοποιοί έκανες τρύπες στον πάγο.
Το νερό που έβγαινε στην επιφάνεια γινόταν ξανά πάγος. Στη συνέχεια, τον τεμάχιζαν με σιδερένια πελέκια και τον αποθήκευαν σε μεγάλες τρύπες που άνοιγαν σε βράχους, γνωστές ως τα «μαγαζιά».
Ανάμεσα στις παγοκολόνες, τοποθετούσαν φύλλα από οξιές, φτέρες καθώς και άλλα υλικά ως μονωτικό, για να μην κολλάνε μεταξύ τους και για να διατηρήσουν την κατάλληλη θερμοκρασία ώστε να μη λιώνουν. Μέχρι σήμερα, υπάρχουν μονοπάτια στο Χορτιάτη που αν τα διασχίσετε θα συναντήσετε μερικά από αυτά!
Πώς μετέφεραν τον φυσικό πάγο στη Θεσσαλονίκη;
Πολλά αστικά σπίτια χρησιμοποιούσαν φυσικό πάγο, κυρίως για να διατηρήσουν τα τρόφιμα, καθώς εκείνη την εποχή θεωρούνταν είδος πολυτελείας. Δεν υπήρχαν ακόμη εργοστάσια παρασκευής πάγου στη Θεσσαλονίκη και η πόλη κάλυπτε τις ανάγκες της με φυσικό πάγο που μετέφεραν και πωλούσαν «παγοποιοί» από τον Χορτιάτη.
Η παρασκευή και η διακίνηση ήταν παραδοσιακή ασχολία των κατοίκων του χωριού Χορτιάτη που κράτησε σε όλη την περίοδο της τουρκοκρατίας ως τα μέσα του εικοστού αιώνα. Το Ιούνιο που έπιαναν οι ζέστες κατέβαζαν φορτία πάγου με κάρα και άλογα, που τα πουλούσαν σε σπίτια πλουσίων και σε καταστήματα, ακόμη και σε νοσοκομεία.
Εκείνη την εποχή, το επάγγελμα του παγοποιού είχε πολλά κέρδη καθώς υπήρχε μονοπώλιο στον Χορτιάτη. Έτσι, οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού δούλευαν στα φυσικά παγοποιεία.
Πότε αντικαταστάθηκαν οι παγωνιέρες από τα ηλεκτρικά ψυγεία
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα περισσότερα ελληνικά σπίτια είχαν ηλεκτρικά ψυγεία. Ωστόσο, οι παγωνιέρες, παρέμειναν στα λαϊκά σπίτια ως τη δεκαετία του 1960. Με το πέρασμα του καιρού, τα περισσότερα σπίτια απέσυραν τις παγωνιέρες και χάθηκε για πάντα το επάγγελμα των παγοποιών του Χορτιάτη!
Αν έχετε παγωνιέρα στο σπίτι σας, μπορείτε να την πουλήσετε στο ίντερνετ, σε άτομα που ενδιαφέρονται για ψυγεία αντίκες! Σήμερα, υπάρχουν μέχρι και ψυγεία με παγομηχανή και πιστέψτε με, είναι πολύ χρήσιμα! Ειδικά όταν θα έχετε καλεσμένους στο σπίτι σας!
